Girendi po biri is atrus logus

Girendi po biri is atrus logus

Comenti sutzedit in Itàlia, candu una noidadi funt sperimentendidda, is primus a dda tenni funt sèmpiri in mesu de su matzu e s’agatat calincunu chi po varius arribat a ddu scit e arrennescit a ndi otenni s’arratza. Aici seus andaus a innantis un’annixeddu, sempri circhendidda chena de dda agatai.

Ma sa sorti s’at bòfiu agiudai candu fuemus andaus in Continenti po unu cursu de agronomia. S’iant fatu bisitai una sienda a Sessa Aurunca, acanta de Caserta, e inguni emu tentu una prova de comenti unu, aundi logu andit, no si depit esponni a fai cosa chi ndi ddu potzat fai pentiri. Fuemus de fronti a unu cuadru de prèssius impalcaus a Palmeta, beni impostaus, e Onanu, su piritu agràriu chi si fadiat de ghìa, biendi cussas matas mi narat: Raimondu, piga is ferrus e pudadda.

Deu, biendi ca nci fiant acanta operajus a ferrus, mi seu arrefudau de ddu ponni a menti, ca in domu allena abisòngiat a si cumportai cun arrespetu, ca podis arriciri letzionis chi ti faint pentiri s’atrevidura. In beridadi pustis s’iat fatu cumpangia unu pudadori, chi emus biu chi nosu tenemus de imparai de issu. Pustis custu dd’apu provau deu, cun d-unu dotori agràriu chi s’E.R.S.A.T. iat fatu benni de Continenti me is annus Setanta cun su presumu de chini cumandat, po  si fai connosci sa puda.

Sa primu borta fiat calau a Castiadas, depiat fai amostu de comenti impalcai su prèssiu in medas formas, incumentzat fadendi unu pagu su boriosu, ma a pustis de una dexina de matas, chi no iat agatau dificurtadi, s’imbatit in d-una chi, po s’impostatziòni chi depiat donai, is cambus no ddi donànt possibilidàdi. Issu, barrosu, at pèrdiu tempus, deu ca fia castiendiddu e sa mata dd’emu giai cumprèndia, ddi nau: Lei quella non riuscirà a impalcarla neanche se si mette prete. Mi càstiat e mi preguntat: Potatore? E deu: Si!

Si torrat a incrubai a sa mata e pustis essi pensau unu pagu, narat: Come ha detto il signore, questa pianta non si può impalcare e passau fiat a sa mata sighendi. Cust’atzioni dd’at fatu perdi sa credibilidadi de sa majoria chi fuent andaus a ddu biri, tanti est berus chi, candu at cambiau cuadru, prus de sa metadi no dd’iant sighiu. A mei, chi fuemu andendi cun issu, atra genti m’iat tzerriau narendimì: Abarrit innoi cun nosus, ca fustei ndi cumprèndit prus de issu. Custus funt is arriscus chi si currint in logu allenu.

S’iant fatu fai una puntada a Chieri, in d-una sienda de Zanzi, fiant unus otanta ètarus totus a prèssius, cun medas calidadis e nci fiat sa Springold puru. De acòrdiu cun su dotori agràriu chi si si fadiat de ghia, est a nai Dotor Saba, depemus segai linna po inferri. Saba iat circau de tratenni a Zanzi in su cuadru de su costau e deu cun d-una pariga emus segau sa linna e fata sparessi, ma no emu pigau cussa feti, ma un’àtera calidadi puru, chi mancu connoscia e no emu mai intèndiu. Fiat sa netarina, a prupa bianca e petzadura pitica, ma custu dd’emu biu candu iat donau frutu, assimbillàt a sa Prègia, chi in bidda dd’apu sèmpiri bida, ma custa fiat arrubia.

Cun Zanzi emu tentu unu scàmbiu de ideas, subra sa puda chi issu iat impostau, chi fiat su Palbidoni, narat issu: sa mata dda lassaàt andai chena tocai nudda, cresciat de manera naturali, a piràmidi. Totu andàt beni finsas chi no ddoi tocàt bentu fridu, ma candu is cambixeddus moddis su bentu gelau de su mesi de abrili ddus abruxat, insaras bessit schilibrada, sa mata no crescit prus eguali e si fuit a suchionis aundi su sa cilixia e su bentu fridu dd’ant ofèndia de prus.

Issu iat nau ca fadiat passai un’òmini a serroni po ndi segai is cambus chi strobànt, ca cun is pudadoris iat certau, ma de su chi ddi naramu iat cumprèndiu ca deu fia pudadori.

Unu fatu aici mi fiat sutzèdiu a Santa Maria Coghinas, de unu chi ddi narànt Dettori: apustis imparcadas is matas, candu is cambixeddus no teniant nimancu unus dexi o cuindixi cm., in abribi, iat fatu una tempestada de bentu fridu meda e iat abruxau totu sa linna noba. Candu iat torrau a cresci, iat scumbinau su chi deu emu apariciau, is cambus de is fiancus fiant bessius prus fortis de is de centru, ca si fiat erbiu e s’erba iat arreparau is cabus de fiancu de su bentu.

Innantis de su 1960, giai connoscemus Red haven e Vesùviu, a prupa groga e petzadura manna, de coidura mesana, ma de su 1960 a innantis eus connotu medas atras calidadis: Dix red, Cardinal, Shoutland, Coronet, Red Top,Regina, Roza, is Grogus Moretini 1-2 (est a nai sa Fertilia e sa Favorita). Sa primu netarina chi apu tentu fiat a prupa bianca e dd’emu portada pròpiu de su de Zanzi chi eus nau, fiat de sabori bellu ma impunnàt a s’amoddiai.

In is annus Setanta eus connotu Queen crest, May crest, Spring crest, Early crest,Eaely Red Haven,Rubired, Merril Gem, Flamecrest, Sun crest, Maria Luisa, June gold, Collins,  Sping Belle, Sping lady, Early may crest, Flavor crest., Elegant ledi, Glo haven, Crest Haven,Merril Fortininer, Favete, Top Lady, Rich May, Royal Glori, Royal Gem. Rubired, Diamond Princ, Red cal,  totus a prupa groga e su prus a petzadura manna. Fiat incumentzendi s’ora dei netarinas puru: Armiching, cabudraxa de metadi de maju, Flamered, Super Krimson Gold, Maria Emilia, Weinberger,Red Diamond, Nectagross, Indipendence, Venus, Claudia, Giulia, Fairlane.

Data di ultima modifica: 05/01/2017

torna all'inizio del contenuto
torna all'inizio del contenuto